Από CDS – Hellas energy Spanos Konstantinos
Επένδυση 400 εκατ. ευρώ στην Ξάνθη για «ψυχρή σύντηξη» υδρογόνου
Την Πέμπτη παρουσιάζεται, τελικά, επισήμως, το ενεργειακό επενδυτικό σχέδιο της ελληνικής εταιρείας Defkalion Green Technologies SA που αφορά τη βιομηχανική εφαρμογή της περίφημης επιστημονικής ανακάλυψης «ψυχρής σύντηξης νικελίου και υδρογόνου» των Ιταλών καθηγητών Sergio Foccardi και Andrea Rossi που έχει δημιουργήσει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς.
Η επένδυση, συνολικού προϋπολογισμού 300 – 400 εκατ. ευρώ, θα περιλαμβάνει τρείς βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες θα εγκατασταθούν στη Θράκη. Η μία θα παράγει μαζικά τον αντιδραστήρα νικελίου – υδρογόνου, η δεύτερη, με βάση τον αντιδραστήρα, θα παράγει μονάδες οικιακής χρήσης για την παραγωγή θερμικής ενέργειας δυναμικότητας 10 – 30 KW και η τρίτη θα παράγει μεγάλες μονάδες 1 – 3 MW.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα των επενδυτών, από το τέλος Ιουλίου θα παράγονται εργαστηριακά οι πρώτοι αντιδραστήρες, ενώ από το Νοέμβριο θα υπάρχει συστηματική βιομηχανική παραγωγή. Τον Ιανουάριο προγραμματίζεται η εισαγωγή στην αγορά των μικρών μονάδων οικιακής χρήσης. Η χρηματοδότηση είναι απολύτως ιδιωτική και προέρχεται από ελληνοκαναδικά κεφάλαια μέσω κυπριακής εταιρείας που θα συμμετέχει κατά 64%. Το υπόλοιπο 36% ανήκει σε διάφορους έλληνες επενδυτές, κανείς εκ των οποίων δεν έχει ποσοστό πάνω από 4%.
Το προϊόν Αφετηρία της υπόθεσης είναι η επαναστατική εφεύρεση του αντιδραστήρα σύντηξης Υδρογόνου και Νικελίου (ψυχρή σύντηξη σε ελεγχόμενο περιβάλλον), που έγινε από δυο ιταλούς επιστήμονες του πανεπιστήμιου της Μπολόνια, τους Sergio Foccardi και Andrea Rossi, η οποία παρουσιάστηκε επίσημα στις 14 Ιανουαρίου στην Ιταλία. Με βάση την ανακάλυψη αυτή μπορεί να παραχθεί φθηνή ενέργεια, με πολύ χαμηλό κόστος, σχεδόν μηδαμινό σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα, αφού ο αντιδραστήρας μπορεί να παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει για τη λειτουργία του. Τα δικαιώματα για την αξιοποίηση και την βιομηχανική εκμετάλλευση (για μη στρατιωτικούς σκοπούς) της εφεύρεσης των Ιταλών για όλο τον κόσμο εκτός από την Αμερική τα πήρε η ελληνική πολυμετοχική εταιρεία Defkalion. Η εταιρεία φρόντισε, στηριζόμενη σε έλληνες επιστήμονες, να «μεταφράσει» τεχνικά τα επιστημονικά αποτελέσματα και να δημιουργήσει μια συσκευή η οποία μετά την αρχική ενεργοποίηση της, παράγει θερμότητα χωρίς την ανάγκη περαιτέρω τροφοδοσίας και μάλιστα χωρίς να δημιουργεί ρύπους ή επιβλαβείς για τον άνθρωπο ακτινοβολίες. Η θερμική αυτή ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ζεστού νερού και τη θέρμανση χώρων και ένα ποσοστό της, γύρω στο 40%, να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια μέσω ενός κοινού μετατροπέα (inverter).
Σύμφωνα με τα στελέχη της εταιρείας, το κόστος για την απόκτηση της συσκευής δεν θα ξεπερνάει τα 4.000 – 5.000 ευρώ, ενώ περίπου 500 – 900 ευρώ είναι το κόστος του μετατροπέα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η περίσσεια ηλεκτρική ενέργεια, όπως συμβαίνει και με τις οικιακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, μπορεί να διοχετεύεται στο ηλεκτρικό σύστημα και θα αγοράζεται από τη ΔΕΗ, δίνοντας εισόδημα στον παραγωγό. Η μέθοδος, πέρα από την οικιακή χρήση, μπορεί να εφαρμοστεί για παραγωγή ενέργειας στη γεωργία, στην κτηνοτροφία, στη βιοτεχνία, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια κτήρια και, υπό προϋποθέσεις, στη βιομηχανία.
Η επιστημονική βάση της μονάδας
Η ψυχρή σύντηξη, η διαδικασία δηλαδή στην οποία στηρίζεται επιστημονικά η μονάδα, αποτελεί ένα «θερμό» πεδίο της φυσικής που έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια έντονες συζητήσεις . Πρόκειται για μια αντίδραση που συμβαίνει σε θερμοκρασίες δωματίου, κατά την οποία δύο μικρότεροι πυρήνες συνενώνονται για να σχηματίσουν ένα μεγαλύτερο απελευθερώνοντας ταυτόχρονα μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Στη δεκαετία του ΄80 οι Pons και Fleishmann υποστήριξαν ότι είχαν επιτύχει μια αντίδραση ψυχρής σύντηξης, όμως το πείραμά τους δεν μπόρεσε να επαναληφθεί. Από τότε οποιαδήποτε άλλη θεωρία και υπόθεση περί της ψυχρής σύντηξης απορρίφθηκε δημιουργώντας έτσι ένα επιστημονικό ρεύμα επιφυλακτικότητας πάνω στο θέμα. Παρόλο αυτό τον σκεπτικισμό μια μικρή μερίδα επιστημόνων συνέχισε να ερευνά το θέμα.
Τα τελευταία ανατρεπτικά νέα ήρθαν από την Ιταλία και είναι αυτά που αποτέλεσαν την αφετηρία για τη δημιουργία της συγκεκριμένης εφαρμογής. Δυο επιστήμονες, ο μηχανικός Andrea Rossi και ο καθηγητής Sergio Focardi του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, επέδειξαν δημόσια στις 14 Ιανουαρίου του εφετινού χρόνου, μια συσκευή ψυχρής σύντηξης ικανή να παράγει 12.400 Wh θερμικής ενέργειας εισάγοντας μόλις 400 W ενέργειας. Οι Ιταλοί επιστήμονες παρουσίασαν δηλαδή ένα νέο τρόπο παραγωγής πράσινης ενέργειας με κοινά υλικά (Νικέλιο και Υδρογόνο παρουσία καταλύτη), με μικρό κόστος και χωρίς εκπομπή ρύπων ή ραδιενεργών αποβλήτων. Τα αποτελέσματά τους επιβεβαιώθηκαν ήδη από ανεξάρτητες μετρήσεις τρίτων και τυγχάνουν θετικής κριτικής από φυσικούς πρώτου μεγέθους, όπως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Uppsala Sven Kullander, πρόεδρος της National Academy of Sciences Energy Committee, ο Hanno Essén, καθηγητής της Swedish Royal Institute of Technology, ο Dr Edmud Storms κ.α.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο αποτέλεσμα του μηχανικού Rossi και του φυσικού Focardi δημιουργεί την ανάγκη να... ξαναγραφτούν κάποια κεφάλαια της φυσικής.
Ενα μοριακό παιχνίδι δέσμευσης ηλεκτρονίων του υδρογόνου και πόλωσης των κρυστάλλων του νικελίου έφερε τους έλληνες ερευνητές στην πρωτοπορία της ενεργειακής επανάσταση
236
emailεκτύπωση
Η Ελλάδα της κρίσης μοιάζει απελπιστικά με το κουτί της Πανδώρας: μύρια κακά και μόνο ένα καλό – η ελπίδα – ήρθαν στο φως. Η έσχατη τραγωδία μας είναι πως ακόμη και αυτή την ελπίδα αποδεικνυόμαστε ανίκανοι να την κρατήσουμε στα χέρια μας και τη διώχνουμε στα πέρατα της Γης. Για τι πράγμα μιλάμε; Για το καυτότερο μυστικό του πλανήτη, την πηγή αστείρευτης ενέργειας. Πρόκειται για την «ψυχρή σύντηξη» που, όπως σας αποκαλύψαμε έναν χρόνο πριν (βλ. www.tovima.gr/science/article/?aid=430840), είχε πολλές πιθανότητες να υλοποιηθεί στην Ελλάδα, από την εταιρεία Δευκαλίων (Defkalion Green Technologies SA). Τώρα, έπειτα από πολλές δοκιμές και κρίσεις τρίτων παρατηρητών, «Το Βήμα» επισκέφθηκε το εργαστήριό της και είδε ιδίοις όμμασι την εισαγόμενη ενέργεια να εξαπλασιάζεται στην έξοδο! Ομως δεν πρόκειται να «δει το θαύμα» κανένας άλλος στη χώρα μας: την επόμενη ημέρα η Δευκαλίων τα μάζεψε κι έφυγε για το Βανκούβερ του Καναδά. Είχε κουραστεί πια να περιμένει αυτό το άψυχο κράτος να της δώσει πλαίσιο λειτουργίας... Αξίζει πολλαπλά να διαβάσετε τη συνέχεια αυτής της ιστορίας, όχι μόνο για την ευκαιρία να ξανασχηματίσετε το γνωστό πενταδάχτυλο σχήμα αλλά και διότι είναι μάλλον ο πρόλογος ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία της ανθρωπότητας!
Το 1751 ο γερμανός βαρόνος Axel Frederik Cronstedt έψαχνε σε ένα ορυχείο να βρει χαλκό. Αντ' αυτού ανακάλυψε ένα καινούργιο μέταλλο, που το ονόμασε τσαντισμένος «kupfernickel», δηλαδή «χαλκό του Διαβόλου». Το λευκό αυτό μέταλλο είναι το γνωστό νικέλιο, που βρίσκεται άφθονο και στη χώρα μας.
Η αλχημεία του «χαλκού του Διαβόλου»
Πολύ αργότερα, και ενόσω το νικέλιο έπαιρνε τη θέση του στη βιομηχανική επανάσταση με τις ποικίλες εφαρμογές του, κάποια περίεργα φαινόμενα απρόσμενης μεταστοιχείωσης άρχισαν να διαπιστώνονται στα εργαστήρια των επιστημόνων. Συγκεκριμένα, στο τεύχος Ιουλίου του 1905 του περιοδικού The Physical Review ο βρετανός χημικός Clarence Skinner έγραψε: «Κατά την πειραματική μελέτη της εμβάπτισης διαφόρων μετάλλων σε ήλιο παρατηρήθηκε ότι όσο προσεκτικά κι αν καθαρίζαμε το αέριο εμφανιζόταν επίμονα ακτινοβολία υδρογόνου στην κάθοδο».
Ακολούθησαν δεκάδες άλλοι με όμοιες διαπιστώσεις, σε βαθμό που ο καθηγητής του Πολυτεχνείου της Καλιφόρνιας (Caltech) Robert Millikan δήλωσε λίγο μετά τη βράβευσή του με το Νομπέλ Φυσικής - το 1923 - πως «οι πυρηνικές μεταστοιχειώσεις κατά την ηλεκτρική εκκένωση είναι ένα από τα εξόχως ενδιαφέροντα προβλήματα της σύγχρονης φυσικής». Το 1926 οι καθηγητές Fritz Paneth και Κ. Peters αποφάνθηκαν ότι το παλλάδιο ήταν αυτό που επέφερε μεταστοιχείωση του υδρογόνου σε ήλιο κατά τα πειράματά τους, σε θερμοκρασία δωματίου.
Ο επιστημονικός κόσμος όμως ξέχασε τα επόμενα χρόνια να ψάξει άλλο το θέμα και... ξαφνιάστηκα περίεργα όταν άκουσα τον τεχνικό διευθυντή της Δευκαλίων Γιάννη Χατζηχρήστο να μου λέει - σχεδόν έναν αιώνα μετά - πως «δεν συζητάμε για πυρηνική ενέργεια αλλά για χημική ενέργεια που προέρχεται από μεταστοιχείωση». «Δηλαδή τι κάνετε και πώς φθάσατε σε αυτήν;» τον ρώτησα.
Μου απάντησε πως έφθασαν διά της «εις άτοπον απαγωγής»: Ο ιταλός χημικός Andrea Rossi είχε εντοπίσει τυχαία το φαινόμενο σύντηξης νικελίου και υδρογόνου αλλά, μη κατανοώντας το σε βάθος, δεν κατόρθωνε να ελέγξει και να σταθεροποιήσει τη διαδικασία. Η ανεπάρκεια αυτή και το επιχειρηματικό του ολίσθημα να δώσει στην αμερικανική εταιρεία Ampenergo τα δικαιώματα μεταπώλησης στον Καναδά οδήγησαν στο «διαζύγιο» του περσινού καλοκαιριού μεταξύ της Δευκαλίων και της εταιρείας Leonardo Corp. του Andrea Rossi. Τότε, «έχοντας διαβάσει όλη τη βιβλιογραφία των πυρηνικών αντιδράσεων χαμηλής ενέργειας (LENR)», μου είπε ο κ. Χατζηχρήστος, «αποφασίσαμε πως έπρεπε να δοκιμάσουμε αυτό που δεν είχε σκεφθεί κανένας άλλος. Φτιάξαμε μια ολότελα δική μας νέα μέθοδο, που επιτρέπει τη σύντηξη του υδρογόνου με το νικέλιο σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες».
Ημασταν εκεί, στη δοκιμή!
Το ότι τα λεγόμενά του ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα το διαπίστωσα ο ίδιος, στον βαθμό που μου επέτρεπαν οι γνώσεις μηχανικού, όταν επιτέλεσαν για χάρη μου το πείραμα. Μια διάταξη δημιουργίας πλάσματος θέρμαινε νανοσκόνη νικελίου στους 500 βαθμούς Κελσίου, επιφέροντας αλλοιώσεις στη δομή των ισοτόπων του νικελίου. Τότε, τρεις καταλύτες εισάγονταν στον θαλαμίσκο της αντίδρασης και ακολουθούσε ο διαχωρισμός του συμπιεσμένου διατομικού υδρογόνου σε ατομικό, μέσω ηλεκτροδιέγερσης. Στην επόμενη φάση το μονοατομικό υδρογόνο πολωνόταν, μέσω επιμήκυνσης της τροχιάς του μοναδικού του ηλεκτρονίου - πράγμα που επέφερε και εκπομπή ακτινοβολίας γάμμα. Ακολουθούσε η απορρόφηση της ακτινοβολίας γάμμα και η μετατροπή της σε θερμότητα. Από την έναρξη αυτής της αντίδρασης και εφεξής δεν χρειαζόταν η περαιτέρω θέρμανση του νικελίου (σε αντίθεση με τη μέθοδο του Rossi) και η «καύση» μπορούσε να διαρκέσει μήνες. Αρκούσε η εισαγωγή αερίου αργού για να διατηρείται το εσωτερικό του θαλαμίσκου στη σωστή πίεση. Αξιοσημείωτο ήταν και το ότι η διαδικασία κλεισίματος του συστήματος ήταν ακαριαία, με απλό κλείσιμο της παροχής υδρογόνου, ενώ η διάταξη του Rossi απαιτούσε ώρες. Το τελικό προϊόν της αντίδρασης ήταν φωτόνια στην υπέρυθρη κλίμακα, δηλαδή θερμότητα.
Η εξαγόμενη ενέργεια που είδα από το συγκεκριμένο πείραμα ήταν εξαπλάσια της εισαγόμενης. «Είναι η τελική;» ρώτησα τον κ. Χατζηχρήστο. «Εχουμε φθάσει έως και 14πλάσια, αλλά δεν το ρισκάρουμε πριν βεβαιωθούμε ότι οι κεραμικές μονώσεις που χρησιμοποιούμε την αντέχουν» απάντησε. «Πόσο νικέλιο απαιτείται για καύσιμο;» ξαναρώτησα. «Τα τρία γραμμάρια που βάλαμε στις 16 Ιουνίου, απ' ό,τι βλέπεις, δεν έχουν εξαντληθεί ως σήμερα (21 Νοεμβρίου) και έχουν την ίδια απόδοση. Το μόνο που χρειάζεται είναι δύο λίτρα υδρογόνο στο εξάμηνο» μου απάντησε ο Αλέξανδρος Ξανθούλης αφοπλιστικά.
Η έξωθεν μαρτυρία
Στις 19 Οκτωβρίου 2012 η Δευκαλίων ανάρτησε στον ιστότοπό της (βλ. www.defkalion-energy.com/forum/viewtopic.php?f=17&t=4143) τα πρακτικά της αξιολόγησης λειτουργίας του αντιδραστήρα της, Hyperion Single Reactor Kernel, από ανεξάρτητο παρατηρητή. Οπως ανακάλυψε και δημοσίευσε το έγκριτο Forbes στις 20 Οκτωβρίου (βλ. www.forbes.com/sites/markgibbs/2012/10/20/cold-fusion-gets-a-little-more-real), το «τρίτο μάτι» ήταν ένα στέλεχος της NASA εδώ και τριάντα χρόνια, ο Michael A. Nelson. O ίδιος ισχυρίστηκε ότι διενήργησε την πολύμηνη δοκιμή, επικεφαλής 11μελούς ομάδας, μόνο εκ μέρους του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος New Energy Foundation (βλ. www.infinite-energy.com) και όχι της NASA. Αυτό τυπικά ισχύει, όμως γνωρίζουμε από την προϊστορία με τον Rossi ότι τόσο η διαστημική υπηρεσία των ΗΠΑ όσο και το ερευνητικό κέντρο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ παρακολουθούν από κοντά τα τεκταινόμενα.
Διάβασα το πρακτικό της εν λόγω δοκιμής και είδα ότι ο Nelson επιβεβαίωνε την επίτευξη περίσσειας ενέργειας στην έξοδο, έστω και τριπλάσιας - έναντι της εξαπλάσιας που είδα εγώ. Αλλά σημείωνε και έναν των τριών καταλυτών που η Δευκαλίων κρατούσε μυστικούς: ανθρακικό κάλιο. Σκέφθηκα ότι οι άλλοι δύο θα ήταν βάριο και στρόντιο, αλλά ήταν μόνο μια εικασία.
«Δηλαδή... επιχειρείτε υπεραγωγιμότητα σε μη κατεψυγμένες συνθήκες;», ρώτησα τον Γιάννη Χατζηχρήστο. «Ακριβώς», μου απάντησε χαμογελώντας. «Έχουμε συνθήκες υπεραγωγιμότητας στους 340 βαθμούς Κελσίου! Το καταφέραμε παίζοντας με τη γεωμετρία των κρυστάλλων του νικελίου και με την διάταξη πλάσματος στον αντιδραστήρα», είπε αινιγματικά.
«Μα... τότε δουλέψατε με μαγνητικά μονόπολα!» αντέδρασα ενστικτωδώς. «Είσαι πολύ διαβασμένος» μου είπε καταφατικά, αλλά παρέμεινε στη συνέχεια σιωπηλός. «Πείτε μου μόνο αυτό, αν θέλετε: Εχει σχέση η ευρεσιτεχνία σας με το εφετινό Νομπέλ Φυσικής;». Με κοίταξε έντονα, για να μου πει τελικά: «Από τους 247 ερευνητές του τομέα που μας επισκέφθηκαν από όλον τον πλανήτη ψάχνοντας το τι κάνουμε, μόνο εσύ το ρώτησες».
Τα κομμάτια του π
Τα του εφετινού Νομπέλ Φυσικής δημοσιεύθηκαν στο «Βήμα» (βλ. www.tovima.gr/science/article/?aid=479302) και μπορείτε να διαβάσετε εκεί ότι ο Serge Haroche βραβεύθηκε για την κατασκευή φωτονικών παγίδων σύλληψης μορίων Rydberg. Για το τι είναι αυτά τα μόρια Rydberg, η Wikipedia εξηγεί ότι «ένα μόριο Rydberg είναι ένα ηλεκτρονικά διεγερμένο χημικό συστατικό. Στα εξόχως διεγερμένα μοριακά συστήματα η ιοντική αλληλεπίδραση του πυρήνα με ένα διεγερμένο ηλεκτρόνιο μπορεί να λάβει τα χαρακτηριστικά της αλληλεπίδρασης μεταξύ του πρωτονίου και του ηλεκτρονίου στο άτομο υδρογόνου».
Ο συνδυασμός του ανωτέρω με την «επιμήκυνση της τροχιάς του ηλεκτρονίου» που λαμβάνει χώρα στον θαλαμίσκο του αντιδραστήρα μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι φθάνοντας το ελλειπτικά κινούμενο ηλεκτρόνιο στην ελάχιστη απόσταση από τον πυρήνα «μεταμφιέζει στιγμιαία» το μονοατομικό υδρογόνο σε νετρόνιο. Γιατί να το θέλουν αυτό; Μας το λέει η ερμηνεία του άλλου όρου-κλειδί, του Φράγματος Κουλόμπ (Coulomb barrier): Είναι το ενεργειακό φράγμα ηλεκτροστατικής αλληλεπίδρασης το οποίο δύο πυρήνες χρειάζεται να ξεπεράσουν ώστε να φθάσουν αρκούντως κοντά για να συμβεί πυρηνική αντίδραση. Θεωρητικά, για να ξεπεράσουν αυτό το φράγμα, οι πυρήνες πρέπει να συγκρουστούν με υψηλές ταχύτητες. Στην πράξη όμως, όπως ανακάλυψε από το 1928 ο Ρώσος Γκιόργκι Γκάμοφ (Georgiy Gamow), οι θερμοκρασίες που απαιτούνται για να ξεπεραστεί το φράγμα είναι μικρότερες, λόγω της κβαντομηχανικής σήραγγας: Υπό ένα περιορισμένο φάσμα συνθηκών - γνωστό ως Παράθυρο Γκάμοφ - η σύντηξη μπορεί να λάβει χώρα χωρίς υψηλές ταχύτητες
Ενδιαφέρον είναι ότι ακριβώς η απουσία φράγματος Κουλόμπ για το νετρόνιο ήταν που επέτρεψε στον James Chadwick να το ανακαλύψει, το 1932, και να οδηγήσει κατοπινά στην κατανόηση της πυρηνικής σχάσης του ουρανίου 235.
«Το όλο θέμα», μου εξήγησε ο Αλέξανδρος Ξανθούλης, «ήταν να σπάσουμε το Φράγμα Κουλόμπ και για να το κάνουμε αυτό είχαμε τρεις τρόπους: Ο ένας ήταν να χρησιμοποιήσουμε υψηλής ισχύος ακτίνες λέιζερ, όπως προσπαθεί το ITER, ώστε να αναπαραχθούν συνθήκες σύντηξης όπως στον Ήλιο. Πανάκριβη μέθοδος με ελάχιστη απόδοση. Ο δεύτερος ήταν να διεγείρουμε τα δύο μόρια ώστε να «υπερπηδήσουν το βουνό» και να συναντηθούν. Αυτό έκανε ο Rossi, αλλά έτσι δεν είχε έλεγχο στα διεγερμένα μόρια. Ο τρίτος τρόπος ήταν αυτός που ανακαλύψαμε εμείς: να «εξαφανίσουμε το βουνό για μικρό χρονικό διάστημα». Το επιτύχαμε μετατρέποντας το πρωτόνιο σε μασκαρεμένο νετρόνιο (ουδετερόνιο), μέσω διέγερσης του νικελίου σε μορφή Rydberg. Σε αυτή τη μορφή η τροχιά του ηλεκτρονίου είναι επιμηκυμένα ελλειπτική, οπότε στο «περιήλιο» της κίνησής του το σύστημα εμφανίζεται ουδέτερο και είναι σαν «να μην υπάρχει βουνό ανάμεσά τους». Οπότε, μπορούμε με μαγνητικά πεδία και υπό πίεση να προκαλέσουμε σύντηξη».
Η συνδυαστική αυτή εικασία ενισχύεται από την αναφορά του αξιολογητή Nelson στη «θεωρία Widom Larsen» για την απορρόφηση της ακτινοβολίας γάμμα και τη μετατροπή της σε θερμότητα. Η θεωρία αυτή του καθηγητή Allen Widom στο Northeastern University της Βοστώνης και του Lewis Larsen της Lattice Energy LLC περιγράφει ακριβώς έναν μηχανισμό σύλληψης λεπτονίου από πρωτόνιο και παραγωγής νετρονίου και νετρίνου (βλ. http://wltheory.com/).
Για το αν όντως εικάζουμε σωστά πως αυτό είναι το θεωρητικό υπόβαθρο της μεταστοιχείωσης που συμβαίνει στον αντιδραστήρα της Δευκαλίων δεν θα μπορούμε να γνωρίζουμε πριν η εταιρεία καταθέσει την αίτηση κατοχύρωσης της ευρεσιτεχνίας της για τη μέθοδο της κύριας αντίδρασης. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να το πράξει, για ευεξήγητους λόγους, παρά αφού πρώτα καταθέσει τις έξι πατέντες που έχει αναπτύξει για τα κεραμικά και το μπουζί του σπινθήρα πλάσματος και μόνο τον μήνα της εμπορικής κυκλοφορίας του πρώτου προϊόντος της. Και αυτό προβλέπεται για το ερχόμενο καλοκαίρι.
Γιατί έφυγαν από την Ελλάδα
Συζήτησα αρκετά με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Δευκαλίων Αλέξανδρο Ξανθούλη, τον τεχνικό διευθυντή της Γιάννη Χατζηχρήστο και τον διευθυντή μάρκετινγκ Συμεών Τσαλίκογλου για το τι συνέβη ώστε «να τα μαζέψουν και να φύγουν από την Ελλάδα» και το τι σχεδιάζουν να κάνουν εφεξής. Μου αφηγήθηκαν όλες τις πτυχές της 18μηνης αναμονής τους να λάβουν από την Πολιτεία την ελάχιστη στήριξη που ζητούσαν: αναγνώριση του τομέα ερευνών τους ως μιας ακόμη πράσινης τεχνολογίας και ένα απλό δάνειο για την ολοκλήρωση των ερευνών και δοκιμών. Ολες οι υποσχέσεις αποδείχθηκαν φρούδες, είτε από ανικανότητα των αρμοδίων να κατανοήσουν το θέμα είτε από «εσκεμμένη αδιαφορία» ή από σύγκρουση συμφερόντων με τους νυν ενεργειακούς προύχοντες της χώρας. Μου είπαν ονόματα για όλη αυτή την ψυχοφθόρα λιτανεία που έζησαν, αλλά επέμειναν στο off the record. Μόνο σε ένα ξέσπασμά του ο Γιάννης Ξανθούλης μού είπε: «Λίγο μετά το περσινό σας άρθρο στο "Βήμα" μάς ήλθαν για έλεγχο κατόπιν επώνυμης καταγγελίας ότι κατασκευάζουμε παράνομες γεννήτριες. Οταν ο έλεγχος τελείωσε αποδεικνύοντας το ψευδές της καταγγελίας, ρωτήσαμε ποιος την έκανε και τότε, αυτομάτως, η καταγγελία βαφτίστηκε ανώνυμη».
Τον ρώτησα αν όντως η κυβέρνηση είχε θεωρήσει σοβαρή την προσπάθειά τους. Μου είπε: «Αν η τεχνολογία μας δεν τους έπειθε, δεν τους έπεισε το ότι μας επισκέφθηκε ο ίδιος ο διευθυντής της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (NSA) για να ενημερωθεί; Δεν πήραν είδηση την επίσκεψή του όταν έκλεισαν τους δρόμους της Γλυφάδας για να φθάσει ως εδώ; Ή ότι μου ζήτησε ενημέρωση ο Μπαρόζο;».
Πλειοδότες οι Τούρκοι!
«Αλήθεια», τον ρώτησα, «ποιοι ξένοι σάς επισκέφθηκαν πρώτοι και πόσοι άλλοι μετά;». «Πρώτοι ήρθαν οι Κινέζοι» μου είπε, «αλλά τα ήθελαν όλα δικά τους. Ακολούθησαν... οι πάντες. Σχεδόν όλα τα μεγάλα βιομηχανικά κράτη. Τα λιγότερα ζήτησαν οι Τούρκοι, που μας έβαλαν στο τραπέζι μια επιταγή 100 εκατ. ευρώ, ζητώντας μόνο να μεταφερθεί η έδρα στην Τουρκία και να λέμε ότι η τεχνολογία είναι τουρκική. Μας πρόσφεραν αυτά τα λεφτά όταν ακριβώς τα χρειαζόμασταν περισσότερο, αλλά δεν μας πήγαινε η καρδιά να δεχθούμε».
«Και τώρα; Γιατί στον Καναδά;». «Γιατί εδώ όχι μόνο δεν μας βοήθησε κανένα από τα ερευνητικά ινστιτούτα που απευθυνθήκαμε», είπε ο κ. Ξανθούλης, «αλλά έφθασε ο βουλευτής Κοντός της Ξάνθης να κάνει επερώτηση την άνοιξη στη Βουλή για τα... πυρηνικά απόβλητα που θα αποθηκεύαμε στο λιμάνι της Καβάλας! Αντίθετα, ο Καναδάς μάς δέχθηκε χωρίς όρους. Και όχι μόνο μας επιχορηγεί και μας δίνει επίσημη άδεια λειτουργίας με την πιστοποίηση ότι δεν πρόκειται για συμβατική πυρηνική τεχνολογία, αλλά και μας διαθέτει δωρεάν τα εθνικά του ενεργειακά εργαστήρια για ό,τι χρειαστούμε». «Πάντως», πρόσθεσε, «στον Καναδά μετακομίζουμε μόνο προσωρινά, μέχρι να ολοκληρωθεί η φάση πρωτοτυποποίησης, βιομηχανικών δοκιμών και έγκρισης παραγωγής και διάθεσης βιομηχανικού προϊόντος. Επειτα από το πολύ τρία χρόνια σχεδιάζουμε να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας. Αλλωστε ο συνολικός σχεδιασμός μας είναι για μια εταιρεία με θυγατρικές σε όλες τις ηπείρους του πλανήτη, καθώς ο στόχος μας είναι να αδειοδοτούμε την κατασκευή των συστημάτων μας από τρίτους. Εμείς θα παρέχουμε μόνο την πρώτη ύλη, την ειδικά διαμορφωμένη νανοσκόνη νικελίου».
Και όντως, διαβάζοντας το επιχειρηματικό σχέδιο της εταιρείας είδα ότι έχουν τόσο τις προδιαγραφές άνετης προετοιμασίας στον Καναδά όσο και της μετέπειτα εμπορικής επιτυχίας: Για κάθε δολάριο που θα ξοδεύουν ως εταιρεία στον Καναδά, η τοπική κυβέρνηση της Βρετανικής Κολομβίας θα βάζει άλλα τρία. Οσο για τις προοπτικές, με κόστος μεγαβατώρας (MWh) λιγότερο από 5 ευρώ με τον αντιδραστήρα της (έναντι 107 ευρώ/MWh των φωτοβολταϊκών), η Δευκαλίων προσδοκά στο πενταετές πλάνο της να έχει το 2017 καθαρά κέρδη ύψους 19 δισ. ευρώ! Ηδη έχουν συνάψει προκαταρκτικές συμφωνίες για αδειοδότηση κατασκευής με εταιρείες από 80 χώρες. Αλλά και οι μεγαλύτεροι κατασκευαστές αεροπλάνων, αυτοκινήτων, σιδηροδρόμων και πλοίων του πλανήτη έχουν ήδη ζητήσει κοινή έρευνα και ανάπτυξη κινητήρων για τους τομείς τους.
«Και οι πετρελαιάδες;» ρώτησα. «Δεν θα σας πολεμήσουν;». Η απάντηση του κ. Ξανθούλη ήταν: «Αν είχαμε ξεκινήσει αυτή τη διαδικασία 10 χρόνια πριν, θα ήμασταν τώρα νεκροί. Αλλά τώρα, όπως μου είπε ο ίδιος ο αντιπρόεδρος της Exxon, δεν μας βλέπουν ανταγωνιστικά. Πολύ απλά, όπως μου είπε, σε δύο-τρία χρόνια θα μας κάνουν μια προσφορά εξαγοράς που δεν θα μπορούμε να αρνηθούμε».
Διασταύρωσα αυτή τη νέα προσέγγιση των πολυεθνικών του πετρελαίου με μια κίνηση της Shell: μέσω του προγράμματος «Shell GameChanger» επιζητεί συνεργασία με ερευνητές της ψυχρής σύντηξης. Προφανώς, τους βλέπει πολύ πιο σοβαρά απ' ό,τι οι δικοί μας ιθύνοντες.
Το «μαγικό» κουτί
Σύντηξη στα σπιτια
«Για εμάς, τους απλούς καταναλωτές ενέργειας, ποιο θα είναι το τελικό όφελος;». «Οτι αγοράζοντας με 5.500 ευρώ ένα κουτί μισού κυβικού μέτρου των 45 KW θα ξεχάσετε το κόστος ενέργειας του σπιτιού σας» μου απάντησε.
Το μόνο που έμεινε αναπάντητο στον νου μου ήταν πόσο θα ισχύσει η διακηρυγμένη εμμονή της Δευκαλίων στη «μη χρήση της τεχνολογίας της για στρατιωτικούς σκοπούς». Απ' ό,τι έμαθα εκ των υστέρων, μία από τις άδειες χρήσης που της ζήτησαν στον Καναδά ήταν για αξιοποίηση τέτοιας πηγής ενέργειας σε υπερελαφρά τηλεκατευθυνόμενα αεροπλανάκια (UAV). Και τότε θυμήθηκα μία ακόμη στιχομυθία μου με τον τεχνικό διευθυντή της Δευκαλίων: «Αν υποψιάζομαι σωστά», του είχα πει, «η τεχνολογία σας δεν ανατρέπει απλά την ενεργειακή οικονομία του πλανήτη αλλά επιτρέπει ακόμη και το όνειρο για διαστρικά ταξίδια». Μου απάντησε: «Γιατί νομίζεις ότι η NASA ενδιαφέρεται τόσο πολύ για εμάς;».
Προς αξιολόγηση
Μ.Φ.Χ
Σπανός Κωνσταντίνος
Επένδυση 400 εκατ. ευρώ στην Ξάνθη για «ψυχρή σύντηξη» υδρογόνου
Την Πέμπτη παρουσιάζεται, τελικά, επισήμως, το ενεργειακό επενδυτικό σχέδιο της ελληνικής εταιρείας Defkalion Green Technologies SA που αφορά τη βιομηχανική εφαρμογή της περίφημης επιστημονικής ανακάλυψης «ψυχρής σύντηξης νικελίου και υδρογόνου» των Ιταλών καθηγητών Sergio Foccardi και Andrea Rossi που έχει δημιουργήσει μεγάλο ενδιαφέρον διεθνώς.
Η επένδυση, συνολικού προϋπολογισμού 300 – 400 εκατ. ευρώ, θα περιλαμβάνει τρείς βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες θα εγκατασταθούν στη Θράκη. Η μία θα παράγει μαζικά τον αντιδραστήρα νικελίου – υδρογόνου, η δεύτερη, με βάση τον αντιδραστήρα, θα παράγει μονάδες οικιακής χρήσης για την παραγωγή θερμικής ενέργειας δυναμικότητας 10 – 30 KW και η τρίτη θα παράγει μεγάλες μονάδες 1 – 3 MW.
Με βάση το χρονοδιάγραμμα των επενδυτών, από το τέλος Ιουλίου θα παράγονται εργαστηριακά οι πρώτοι αντιδραστήρες, ενώ από το Νοέμβριο θα υπάρχει συστηματική βιομηχανική παραγωγή. Τον Ιανουάριο προγραμματίζεται η εισαγωγή στην αγορά των μικρών μονάδων οικιακής χρήσης. Η χρηματοδότηση είναι απολύτως ιδιωτική και προέρχεται από ελληνοκαναδικά κεφάλαια μέσω κυπριακής εταιρείας που θα συμμετέχει κατά 64%. Το υπόλοιπο 36% ανήκει σε διάφορους έλληνες επενδυτές, κανείς εκ των οποίων δεν έχει ποσοστό πάνω από 4%.
Το προϊόν
Αφετηρία της υπόθεσης είναι η επαναστατική εφεύρεση του αντιδραστήρα σύντηξης Υδρογόνου και Νικελίου (ψυχρή σύντηξη σε ελεγχόμενο περιβάλλον), που έγινε από δυο ιταλούς επιστήμονες του πανεπιστήμιου της Μπολόνια, τους Sergio Foccardi και Andrea Rossi, η οποία παρουσιάστηκε επίσημα στις 14 Ιανουαρίου στην Ιταλία. Με βάση την ανακάλυψη αυτή μπορεί να παραχθεί φθηνή ενέργεια, με πολύ χαμηλό κόστος, σχεδόν μηδαμινό σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα, αφού ο αντιδραστήρας μπορεί να παράγει περισσότερη ενέργεια από όση καταναλώνει για τη λειτουργία του. Τα δικαιώματα για την αξιοποίηση και την βιομηχανική εκμετάλλευση (για μη στρατιωτικούς σκοπούς) της εφεύρεσης των Ιταλών για όλο τον κόσμο εκτός από την Αμερική τα πήρε η ελληνική πολυμετοχική εταιρεία Defkalion. Η εταιρεία φρόντισε, στηριζόμενη σε έλληνες επιστήμονες, να «μεταφράσει» τεχνικά τα επιστημονικά αποτελέσματα και να δημιουργήσει μια συσκευή η οποία μετά την αρχική ενεργοποίηση της, παράγει θερμότητα χωρίς την ανάγκη περαιτέρω τροφοδοσίας και μάλιστα χωρίς να δημιουργεί ρύπους ή επιβλαβείς για τον άνθρωπο ακτινοβολίες. Η θερμική αυτή ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ζεστού νερού και τη θέρμανση χώρων και ένα ποσοστό της, γύρω στο 40%, να μετατραπεί σε ηλεκτρική ενέργεια μέσω ενός κοινού μετατροπέα (inverter).
Σύμφωνα με τα στελέχη της εταιρείας, το κόστος για την απόκτηση της συσκευής δεν θα ξεπερνάει τα 4.000 – 5.000 ευρώ, ενώ περίπου 500 – 900 ευρώ είναι το κόστος του μετατροπέα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η περίσσεια ηλεκτρική ενέργεια, όπως συμβαίνει και με τις οικιακές φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, μπορεί να διοχετεύεται στο ηλεκτρικό σύστημα και θα αγοράζεται από τη ΔΕΗ, δίνοντας εισόδημα στον παραγωγό. Η μέθοδος, πέρα από την οικιακή χρήση, μπορεί να εφαρμοστεί για παραγωγή ενέργειας στη γεωργία, στην κτηνοτροφία, στη βιοτεχνία, στις επιχειρήσεις, στα δημόσια κτήρια και, υπό προϋποθέσεις, στη βιομηχανία.
Η επιστημονική βάση της μονάδας
Η ψυχρή σύντηξη, η διαδικασία δηλαδή στην οποία στηρίζεται επιστημονικά η μονάδα, αποτελεί ένα «θερμό» πεδίο της φυσικής που έχει προκαλέσει τα τελευταία χρόνια έντονες συζητήσεις . Πρόκειται για μια αντίδραση που συμβαίνει σε θερμοκρασίες δωματίου, κατά την οποία δύο μικρότεροι πυρήνες συνενώνονται για να σχηματίσουν ένα μεγαλύτερο απελευθερώνοντας ταυτόχρονα μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Στη δεκαετία του ΄80 οι Pons και Fleishmann υποστήριξαν ότι είχαν επιτύχει μια αντίδραση ψυχρής σύντηξης, όμως το πείραμά τους δεν μπόρεσε να επαναληφθεί. Από τότε οποιαδήποτε άλλη θεωρία και υπόθεση περί της ψυχρής σύντηξης απορρίφθηκε δημιουργώντας έτσι ένα επιστημονικό ρεύμα επιφυλακτικότητας πάνω στο θέμα. Παρόλο αυτό τον σκεπτικισμό μια μικρή μερίδα επιστημόνων συνέχισε να ερευνά το θέμα.
Τα τελευταία ανατρεπτικά νέα ήρθαν από την Ιταλία και είναι αυτά που αποτέλεσαν την αφετηρία για τη δημιουργία της συγκεκριμένης εφαρμογής. Δυο επιστήμονες, ο μηχανικός Andrea Rossi και ο καθηγητής Sergio Focardi του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, επέδειξαν δημόσια στις 14 Ιανουαρίου του εφετινού χρόνου, μια συσκευή ψυχρής σύντηξης ικανή να παράγει 12.400 Wh θερμικής ενέργειας εισάγοντας μόλις 400 W ενέργειας. Οι Ιταλοί επιστήμονες παρουσίασαν δηλαδή ένα νέο τρόπο παραγωγής πράσινης ενέργειας με κοινά υλικά (Νικέλιο και Υδρογόνο παρουσία καταλύτη), με μικρό κόστος και χωρίς εκπομπή ρύπων ή ραδιενεργών αποβλήτων. Τα αποτελέσματά τους επιβεβαιώθηκαν ήδη από ανεξάρτητες μετρήσεις τρίτων και τυγχάνουν θετικής κριτικής από φυσικούς πρώτου μεγέθους, όπως ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Uppsala Sven Kullander, πρόεδρος της National Academy of Sciences Energy Committee, ο Hanno Essén, καθηγητής της Swedish Royal Institute of Technology, ο Dr Edmud Storms κ.α.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το συγκεκριμένο αποτέλεσμα του μηχανικού Rossi και του φυσικού Focardi δημιουργεί την ανάγκη να... ξαναγραφτούν κάποια κεφάλαια της φυσικής.
